Cá lia thia xuất hiện nhiều ở các đồng quê nước ta với nhiều tên gọi khác nhau như cá xiêm, cá betta hay cá đuôi cờ…Tuổi thơ của nhiều thế hệ 8x, 9x gắn liền với trò chọi cá xiêm, nhưng hiện nay loài cá này được nuôi nhiều để làm cá kiểng. Dưới đây sẽ là một số thông tin hữu ích dành cho người chơi cá betta có thể tham khảo.
Cá lia thia là gì?
Cá lia thia là loài cá nước ngọt, có tên khoa học là Macropodus Opercularis. Loài cá này có nguồn gốc từ Thái Lan sau đó xuất hiện ở nhiều nước trên thế giới trong đó có Việt Nam. Ở môi trường tự nhiên cá có tuổi thọ khoảng 2 năm tuy nhiên trong môi trường nuôi cảnh được chăm sóc kỹ lưỡng tuổi thọ của chúng có thể kéo dài từ 3 năm đến 5 năm.
Con cá trưởng thành có chiều dài trung bình từ 6cm đến 8cm. Mỗi lần sinh trưởng từ 20 đến 40 trứng. Bản tính loài cá này khá hung hăng và hiếu chiến nên trước kia thường được dùng để chơi đá cá. Ngày nay cá được nuôi nhiều để làm cảnh, tuy nhiên số lượng lia thia ở tự nhiên đang có xu hướng giảm sút.
Thức ăn, thời điểm đẹp nhất của loài cá cảnh
Cá lia thia là loài cá ăn tạp ở môi trường tự nhiên thức ăn chính của chúng chủ yếu là loăng quăng, giun, các loại, ấu trùng, côn trùng nhỏ…Trong một số trường hợp, chúng ăn cả trứng của loài mình sinh ra.
Các loại cá cảnh có nguồn gốc từ tự nhiên thường có bản năng sinh tồn cao, thích nghi tốt với nhiều kiểu môi trường, nên khi nuôi làm cảnh cũng rất dễ cho ăn. Khi nuôi cá lia thia có thể cho ăn cám, artemia, bobo, trùng chỉ, thịt cá, tôm băm nhuyễn… Đặc biệt, lia thia không ăn các loại thức ăn từ ngũ cốc.
Lia thia phát triển đẹp nhất vào thời gian nào?
Từ tháng thứ 6 cá bắt đầu có thể sinh sản. Cá xiêm trưởng thành có chiều dài trung bình khoảng 6-7cm. Đây cũng là giai đoạn cá phát triển và đẹp nhất.
Lia thia trưởng thành có bộ vây mềm mại, uyển chuyển, uốn lượn khi bơi. Đuôi xòe rộng giúp chúng bơi nhanh và linh hoạt hơn. Màu sắc của lia thia rất đa dạng như vàng, xanh trắng đỏ…kết hợp sặc sỡ với nhau. Càng già màu sẽ càng nhạt dần, cơ thể chúng bắt đầu có những thay đổi nhất định đặc biệt ở phần lưng và mắt.
Ngoại hình lia thia đồng ngoài tự nhiên
Cá lia thia đồng là loài cá phát triển ngoài môi trường tự nhiên. Ở nước ta loài cá này được tìm thấy nhiều ở các vùng trồng lúa, ao hồ, mương rạch…Vì sống trong môi trường bị ảnh hưởng bởi các chất độc hại như thuốc sâu, thuốc diệt cỏ nên số lượng loài này ở ngoài tự nhiên đang có dấu hiệu giảm sút nghiêm trọng.
Cá sống ngoài môi trường tự nhiên sẽ có bản tính hoang dã. Ngoại hình của chính cũng có những khác biệt nhất định so với giống cá nuôi làm cảnh.
Kích thước cá lia thia đồng
Nếu lia thia cảnh trưởng thành kích thước có thể đạt tới 6-8cm, thì loài cá đồng chỉ khoảng 4-5cm là tối đa. Vây và đuôi cá có cờ ở bụng và thường ngắn hơn các loại cá được nhân giống.
Màu sắc cá đồng
Cá lia thia sinh trưởng và phát triển trong tự nhiên có 2 màu chính là xanh đen hoặc than mun. Thân cá thường có 2 sọc đen dài từ đầu đến đuôi, đặc điểm này thường khó thấy ở loài cá cảnh do chúng có màu sắc đa dạng hơn.
Đuôi cá hình quạt, có nhiều vân sáng, mép đuôi có viền đen tạo ra điểm nhấn và thu hút mọi người khi quan sát chúng bơi lội. Vây cá lia thia thường xuất hiện 3 màu chính ánh bạc, màu châu và ánh xanh. Điểm xuyết trên đó đốm đen bắt mắt.
Có những con cá có phần châu sáng trên vây nhưng loài này rất hiếm, khó bắt ngoài ngoài tự nhiên. Chính vì sự đặc sắc về hình dáng và màu sắc nên loài cá này được dân chơi cá rất thích.
Đặc điểm tập tính nổi bật của cá lia thia
Cá lia thia sinh trưởng và phát triển tốt nhất ở môi trường nhiệt độ 25*C đến 28*C đối với môi trường tự nhiên. Cá nuôi cảnh tốt nhất ở nhiệt độ phòng 20*C đến 25*C, độ pH dao động từ 6-8.
Vì là động vật ăn tạp nên ngoài tự nhiên cá xiêm ăn nhiều thứ khác nhau như xác tôm cá chết, sinh vật phù du, trứng, ấu trùng…Khi nuôi trong bể có thể chúng ăn trùn chỉ, bobo, loăng quăng hoặc các loại thức ăn dành riêng cho cá.
Lia thia đẻ trứng, mỗi lần từ sinh sản từ 20 đến 40 trứng. Con cái đẻ trứng, con đực sẽ chịu trách nhiệm bảo vệ và chăm sóc trứng cho đến khi nở thành cá con. Loài cá này rất hung hăng, sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ lãnh thổ địa phận của chúng.
Có thể bạn chưa biết, lia thia cũng cảm thấy cô đơn và buồn chán khi chúng ở một mình hoặc không có con khác chơi cùng. Tuy nhiên nếu nuôi với số lượng lia thia lớn trong bể nên nuôi số lượng con cái nhiều hơn. Vì các con cá đực có thể gây hỗn chiến với nhau.
Có những dòng cá lia thia nào?
Cá lia thia được thành nhiều loại khác nhau. Với các có kiểu dáng, màu sắc khác nhau. Có 5 loại phổ biến trong giới chơi cá ưa chuộng gồm có: lia thia ruộng, lia thia rồng, lia thia nemo, lia thia koi, lia thia galaxy. Cùng tìm hiểu cụ thể về 5 loại này ngay dưới đây.
Lia thia ruộng
Hay chính là lia thia đồng loại cá sinh sống ở ngoài tự nhiên được nhắc đến ở trên. Nhiều vùng còn gọi là cá cờ. Loại này bản tính hung dữ nhất trong 5 loại, nên khi nuôi trong bể thường nuôi một mình nó mà thôi.
Lia thia rồng
Được gọi là lia thia rồng vì chúng có thân hình dẹt, vây và đuôi lớn xòe ra khá giống loài cá rồng. Dòng cá này có nguồn gốc ở Đông Nam Á, màu sắc rất sặc sỡ và đa dạng.
Lia thia rồng lại chia thành 6 loại khác nhau phụ thuộc vào màu sắc trên cơ thể nó. 6 loại là: lia thia rồng đỏ, lia thia rồng xanh, lia thia rồng vàng, lia thia rồng đen, lia thia rồng vương miện (có nhiều màu sắc trên thân) và lia thia Thái.
Cá lia thia nemo
Hay còn được gọi là Beta nemo Thái do chúng có nguồn gốc từ Thái Lan. Loại cá này không sinh trưởng tự nhiên mà là thành quả của quá trình lai tạo. Vàng và đỏ là 2 màu sắc chủ đạo trên thân cá.
Là dòng cá đặc biệt nên có giá thành khá cao, cũng là loại cá rất được ưa thích để nuôi trong bể cá do có màu sắc sặc sỡ và bắt mắt.
Cá Lia thia koi
Cá lia thia Koi là “sản phẩm” lai tạo giữa cá koi vàng Nhật Bản và lia thia thuần chủng. Chúng mang đặc điểm của cả 2 dòng như: đuôi là sự kết hợp của cả 2 loại trong khi thân có nhiều đặc điểm giống cá koi vàng hơn.
Nhờ vào quá trình lai tạo lia thia coi có màu sắc rất đặc biệt. Ngoài 2 màu chính đỏ và cam chúng còn được “tô điểm” thêm nhiều chấm trắng đen bắt mắt. Có nhiều con cá mang nhiều mảng nhỏ ánh sáng xanh trên cơ thể, có thể phát sáng khi trời tối.
Lia thia galaxy
Trong 5 loại đây là dòng cá có màu sặc sỡ nhất. Nếu muốn tạo sự mới mẻ, nổi bật cho bể cá trong nhà, thì loại cá này chắc chắn không thể bỏ qua.Loại cá này có giá nhỉnh hơn tất cả, thậm chí cao hơn lia thia nemo và cũng khá hiếm trên thị trường.
Cách chăm sóc cá lia thia chi tiết nhất
Tuổi thọ và màu sắc của cá lia thia là 2 yếu tố được quyết định trong tay người nuôi cá. Cá có màu sắc đẹp, bắt mắt,tuổi thọ có kéo dài hay không phụ thuộc nhiều vào quá trình chăm sóc.
Cũng giống như nhiều loại cá cảnh khác, người chơi cá bắt buộc phải hiểu và có các kiến thức về loại cá mình dự định sẽ nuôi. Có 4 yếu tố cần biết khi nuôi lia thia: thức ăn, bể nuôi cá, cách chơi với cá, các loại có thể nuôi chung hoặc không.
Thức ăn ưa thích của lia thia
Khi nuôi trong bể bạn có thể cho cá ăn các loại thức ăn như loăng quăng, trùn chỉ, bobo… Dạ dày của loài này rất nhỏ nên phải cân đối hàm lượng thức ăn cho chúng mỗi ngày.
Để cung cấp dưỡng chất đa dạng và phong phú hơn có thể chọn các loại thức ăn viên khô dành riêng cho chúng. Lia thia thường ăn 2 bữa sáng và chiều tối, tuy nhiên chúng có khả năng nhịn đói khá tốt nên nếu quên cho ăn một bữa bạn cũng không cần quá lo lắng.
Bể nuôi cá
Để cá có thể phát triển khỏe mạnh ít mắc bệnh thì bể nuôi cá phải đáp ứng được các điều kiện như:
- Nhiệt độ duy trì từ 24*C đến 28*C
- Độ pH của nước 7-7.5
- Thay nước 2 tuần một lần, giữ lại 1/3 lượng nước cũ trong bể
- Hạn chế đồ vật giả trang trí trong bể như cành cây, cỏ nhựa vì có thể làm bị thương đuôi cá.
Một số lưu ý khác với nước nuôi cá như: hãy khử clo trong nước trước khi cho vào bể, vì clo không tốt cho cá lia thia. Bên cạnh đó có thể thay thế các cây giả nhựa trang trí bằng các cây thủy sinh mềm mại hoặc bèo lục bình.
Cách chơi với cá lia thia
Người nuôi cá hoàn toàn có thể tương tác với cá lia thia bằng cách dùng ngón tay để thu hút sự chú ý của chúng bên ngoài thành bể để cá bơi theo. Loài này rất thích được chăm sóc và tương tác thường xuyên với chúng.
Khi giữ thức ăn của cá xiêm trên mặt nước, chúng có thể nhảy lên và đớp lấy thức ăn. Cũng bằng cách này người nuôi cá có thể dạy chúng nhào lộn qua chiếc vòng trên mặt nước.
Lia thia có nuôi chung với loài cá khác được không?
Thông thường trong bể cá cảnh sẽ có nhiều loại cá khác nhau. Tuy nhiên lia thia bản tính khá hung hăng nên thường hạn chế nuôi cùng với các loài cá khác nhằm tránh xung đột.
Nếu muốn nuôi loài khác chung với lia thia có thể tham khảo một số loài như: cá họ bướm (butterflyfish) hay neon king fish…
Các bệnh thường gặp và phương pháp điều trị
Khi nuôi cá lia thia sẽ thường xuyên gặp các bệnh như: bệnh nấm, thối vây, bệnh đốm trắng, cá bị nhạt màu. Khi gặp các vấn đề kể trên nếu không xử lý kịp thời cá có thể bị chết.
Bệnh nấm, thối vây
Nguồn nước bị nhiễm bẩn, cá bị căng thẳng là các nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng lia thia bị nấm và thối vây.
Dấu hiệu. Sẽ xuất hiện màu trắng hoặc nâu xung quanh viền vây cá sau đó chúng lan rộng ra toàn bộ vây. Cũng có nhiều trường hợp phần vây bị bệnh có màu hanh đỏ. Khi cá bị thương, sức đề kháng bị ảnh hưởng sẽ dẫn đến bệnh nấm.
Cách xử lý. Trước hết hãy tách những con bị bệnh ra bể riêng, sau đó rửa sạch và khử trùng bề. Để điều trị có thể dùng các loại thuốc kháng nấm hoặc kháng sinh đặc trị hòa với nước để diệt vi khuẩn gây bệnh. Trong quá trình điều trị có thể dùng máy sục oxy để cung cấp thêm oxy cho cá.
Bệnh đốm trắng
Bệnh đốm trắng cũng thường gặp ở cá lia thia, nguyên nhân do một loại ký sinh trùng kí sinh trên cơ thể lia thia hoặc bám vào lớp da cá.
Dấu hiệu. Khi mắc bệnh này cá thường có các dấu hiệu phổ biến như: các đốm trắng nhỏ như hạt muối hoặc hạt cát xuất hiện ở xung quanh miệng, phần đầu cá, sau đó sẽ lan rộng ra toàn thân nếu không được xử lý tốt. Cá bơi chậm, lờ đờ và thường chà sát cơ thể vào thành bể để loại bỏ ký sinh trùng gây khó chịu.
Cách xử lý. Thay nước, vệ sinh bể cá, tăng nhiệt độ nước lên khoảng 29.5*C. Nếu ở mức độ nhẹ có thể cho cá tắm với nước muối theo tỷ lệ 1 muỗng cà phê pha 10 lít nước để loại bỏ ký sinh trùng. Mức độ nặng hơn nên dùng thuốc đặc trị như Aquarisol hoặc BettaZing.
Cá bị nhạt màu
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do nước bể nuôi không đảm bảo, chế độ ăn không phù hợp, hoặc do ảnh hưởng của thời tiết.
- Dấu hiệu: Cá bị mất màu sắc tự nhiên, nhợt nhạt trở nên chậm chạp do sức khỏe bị suy yếu.
- Cách xử lý: Thay nước định kỳ thường xuyên, đảm bảo nhiệt độ bể cá luôn ổn định ngay cả khi thời tiết bước vào mùa đông ở miền Bắc.
Đây không hẳn được coi là bệnh ở cá lia thia nhưng gặp thường xuyên ở người nuôi mới chưa có nhiều kinh nghiệm. Nếu cá đang nuôi gặp vấn đề kể trên đừng quá lo lắng, hãy xử lý đúng theo hướng dẫn. Khi cá khỏe lại sẽ lấy lại được màu sắc bình thường.
Ngoài các bệnh kể trên cá có thể gặp các bệnh khác như sình bụng, đốm đỏ, sưng mắt…Các bệnh hầu hết đều có phương pháp hỗ trợ điều trị, do đó nếu chú ý và phát hiện kịp thời hoàn toàn có thể xử lý kịp.
Kết luận
Trước đây cá lia thia chỉ là loài cá đồng, gắn liền với trò chơi chọi cá của nhiều thế hệ trước, thì nay cá được giới cá cảnh rất ưa chuộng. Hi vọng với lượng thông tin “khiêm tốn” ở trên sẽ giúp người chơi cá có thêm một số kiến thức thú vị về loài cá đặc biệt này.
